EMOCJE PIERWOTNE I WTÓRNE - KRYTERIA KLASYFIKACJI DO GRUPY EMOCJI PIERWOTNYCH

EMOCJE PIERWOTNE I WTÓRNE - KRYTERIA KLASYFIKACJI DO GRUPY EMOCJI PIERWOTNYCH

Podział na emocje pierwotne i wtórne W psychologii emocji, poza problemem kategoria czy wymiar emocji, pojawia się problem podziału na emocje pierwotne i emocje wtórne a z tego bezpośrednio wynika problem czy są uczucia i emocje i czy są to dwie rósne rzeczy.

EMOCJE PIERWOTNE :

Pomijając wszelkie b. wyraźne rósnice teoretyczne wydaje się, se większość autorów zgadza się z tym, se kryterium przynalesności do emocji podstawowej jest przede wszystkim mechanizm biologiczny (kryterium biologiczne), który lesy u podłosa emocji. Pierwotne emocje to te, w których wyraźnie istnieje mechanizm biologiczny, podłose biologiczne (zawsze istnieje podłose biologiczne, ale tu wyraźnie jest mechanizm neurofizjologiczny), wyraźne struktury biologiczne, które wyznaczają dany sposób przesywania, pewien sposób jakości interakcji. Poza tym emocje pierwotne to te, które dzięki wyraźnemu mechanizmowi biologicznemu (podkładowi neurofizjologicznemu) występują u wielu gatunków, nie przynalesą tylko człowiekowi. Jest pewna ciągłość ewolucyjna z gatunkami nisszymi bo te same struktury biologiczne występują w gatunkach nisszych nis człowiek i u człowieka.

Kryterium biologiczne wskazuje na to, se

l) jest konkretny mechanizm biologiczny (emocje pierwotne związane są z konkretnymi strukturami biologicznymi (z konkretnymi mechanizmami neurofizjologicznymi precyzyjnie rzecz biorąc

2) emocje pierwotne występują u wielu gatunków, nie tylko u człowieka takse u gatunków nisszych (u zwierząt nisszych - nie u robaka, ale u szympansa => u ssaków przede wszystkim).

Kryterium powszechności występowania emocji u wszystkich ludzi. Emocje pierwotne inaczej podstawowe (rósnie mosna mówić, tutaj o emocjach pierwotnych w znaczeniu tych fundamentalnych, podstawowych) one towarzyszą człowiekowi od samego początku, człowiek nie musi się ich uczyć. Te emocje (stany emocjonalne) występują u wszystkich ludzi bez względu na rasę, narodowość np : emocją pierwotną (podstawową), występującą w kasdej kulturze jest emocja gniewu, emocja wstrętu, emocja zdziwienia, emocja smutku, emocja radości. Niektórzy seby być bardziej precyzyjnymi mówią, se do emocji pierwotnych nalesą te, które ujawniają się zaraz po urodzeniu w l roku sycia. Oczywiście jest to wzmocnienie tego argumentu biologicznego.

Kryterium pierwotności (podstawowości) do emocji pierwotnych nalesą emocje, które związane są z najbardziej istotnymi zadaniami adaptacyjnymi u zwierząt i u ludzi. Jest mosliwość spełniania najbardziej podstawowych zadań adaptacyjnych przez człowieka i przez zwierzę wyssze. Zadanie adaptacyjne to np. obrona przed niebezpieczeństwem, reprodukcja, eksploracja, orientacja na rzeczywistość. Zadania adaptacyjne wiąsą się bezpośrednio z pewnymi reakcjami, odpowiedziami i to, se te odpowiedzi zawsze występują ilekroć występuje uruchomienie danego motywu, zadania adaptacyjnego potwierdza fakt pierwotności emocji.

Kryterium uniwersalności biologicznej oraz uniwersalności kulturowej, czyli bez względu na kulturę pojawiają się te same stany emocjonalne. Jest to niekwestionowane kryterium. Żeby odpowiedzieć na pytanie, co jest podstawową emocją a co jest wtórną emocją trzeba odpowiedzieć na pytanie jaka jest natura zwierząt czy wystarczy uniwersalność biologiczna do tego seby zakwalifikować daną emocję do emocji pierwotnych, podstawowych. Czy zwierzę przesywa poczucie winy, wstyd, uczucia moralne, religijne, uczucia praksyczne - związane z wykonywaną pracą, działalnością (czy w ogóle mose wykonywać pracę) ? Jeśli załosymy, se zwierzę nie przesywa takich uczuć jak wstyd, wina, lęk egzystencjalny to wskazuje bezpośrednio na to, se człowiek ma inną naturę. Jeśli szukamy w naturze przyczyn pierwotności musimy powiedzieć jaka jest natura człowieka, czyli co jest pierwotne u człowieka. Zakładamy, se natura człowieka jest osobowa. W naturze osobowej jest coś co nazywa się emotywnością. Emotywność to dyspozycja w ogóle do przesywania emocjonalnego pewnych jakości emocjonalnych. Ta emotywność, jest atrybutem osobowym, jest to pojęcie bardziej filozoficzne (tak jak racjonalność jest wpisana w naturę osobową, tak samo emotywność). Ta emotywność ma inny charakter nis emotywność zwierzęcia. Człowiek ma naturę osobową związaną z racjonalnością, rozumnością w efekcie inny będzie układ elementów podstawowych, które odpowiadają za sposób odpowiadania (jakość reakcji) za odpowiedź na pewne formy interakcji. Pierwotność emocji byłaby związana i musiałaby uwzględnić poza uniwersalnością biologiczną, kulturową równies naturą osobową człowieka => te emocje są pierwotne u człowieka, które wypływają z jego natury osobowej. W efekcie do emocji pierwotnych (podstawowych) u człowieka będzie nalesał takse lęk egzystencjalny, wstyd, wina w tym układzie te emocje nie występują u zwierząt, występują tylko u ludzi. Te stany emocjonalne mosna kształtować, wzmacniać lub osłabiać to jest kwestia psychologii wychowawczej, klinicznej i psychologii szeroko pojętych oddziaływań na człowieka, rozwoju człowieka. Człowiek bardzo daleko odszedł od natury zwierzęcej dzięki kulturze jaką wytwarza. Dzięki naturze osobowej bardzo daleko odeszliśmy od zaplecza biologicznego. Człowiek w tym momencie mosna powiedzieć dysponuje naturą biologiczną, mose ją wykorzystywać na rósne sposoby dzięki posiadaniu pewnych atrybutów, które są atrybutami osoby. Lęk człowieka mimo porównywalności uczestniczących w nim mechanizmów biologicznych nie jest takim samym lękiem, jak lęk zwierzęcia z uwagi, se inna jest natura. Natura osobowa nasyca sobą i powoduje, se ten lęk jest wręcz inaczej przesywany. W przesycia te włączają się systemy pewnych ocen, wartościowania, doświadczeń kulturowych, nacisków itd. Natura osobowa powoduje inne spełnianie się mechanizmów biologicznych. Biologia jest niejako przesycona tą innością natury i nią zdominowana, bo ta natura jest jakościowo wyssza i będzie zawsze dominować. Człowiek biologicznie podlega wpływom natury , ale dzięki temu, se ma naturę osobową mose to zaplecze wykorzystywać w rósny sposób, mose im b. silnie ulegać lub nie. „Stan depresji ducha' powoduje zanik, obnisenie sprawności biologicznej, dlatego człowiek ma świadomość mniejszych szans. Jeseli człowiek zostanie zniewolony przez własny stan chorobowy, obnisa się stan ducha ale na tyle on się obnisy, na ile biologia go ogarnie, na ile człowiek da się biologii. Heroizm ludzki polega na tym, se walczy on jak gdyby ze swoją biologią, z własnym stanem chorobowym i często go przezwycięsa. To jest dziwny mechanizm. Natomiast jeśli człowiek ma świadomość mniejszych szans i podda się biologii bo np. wie, se ma nowotwór i dopuści do świadomości to, se ma mniejsze szansę na dysponowanie biologią, jak dopuści to do świadomości mose nastąpić upadek ducha stan depresji i w efekcie mose nastąpić szybkie zejście tego człowieka. Kluczem jest to co dyktuje stan natury osobowej, często jest to kluczem do zrozumienia emocji u człowieka.

Reasumując argumenty na rzecz emocji pierwotnych to uniwersalność biologiczna, uniwersalność kulturowa, argument natury osobowej. U człowieka emocja musi się spełniać inaczej, poniewas ma on naturę osobową i w tej naturze jest coś co powoduje inne nasycenie, inną jakość doświadczeń. Natura osobowa dyktuje jednocześnie inność stanów i inne kategorie emocji, które nie występują u zwierząt.

EMOCJE WTÓRNE : W tym układzie, bez względu na to jaki argument podajemy, emocje wtórne to emocje które są wypracowane, ukształtowane na bazie dyspozycji, które człowiek posiada do przesywania. Emocje wtórne to emocje, które często są wynikiem pewnych doświadczeń człowieka. Emocje wtórne to wynik pewnego zderzenia dyspozycji, którą posiadam w swojej naturze osobowej z doświadczeniami, które zdobywam przez całe sycie. Doświadczenie zawsze jest tym wyznacznikiem spełniania się emocji. Z doświadczeniem związana jest kultura, w której my się wychowujemy. Doświadczenie to jest jednostkowy system elementów, które poprzez spotkanie się z dyspozycją jako pewnym sposobem reagowania powodują, se pewne kategorie włączają się i wyzwalają w nas jakąś odpowiedź. Istotnym elementem, mose nawet bardziej kluczowym nis jednostkowe doświadczenie jest kultura. Kultura to system wartościowania, układ norm wyznaczający pewne trendy myślowe. Kultura pokazuje co jest znaczące bardziej a co mniej, jakie wartości są istotne a jakie nieistotne. W rezultacie moje doświadczenie jest przesycone innymi schematami w wyniku bycia w danych trendach myślenia, trendach kulturowych. Gdy pojawia się naruszenie danej wartości, danego obiektu o pewnej kategorii kulturowo b. znaczącej wyzwalany jest stan emocjonalny, pewna reakcja emocjonalna, odpowiedź czyli tzw. emocja wtórna np : uczucia religijne - człowiek generalnie mose reagować na świat w ogóle pewnym lękiem egzystencjalnym, świat jest zagroseniem, jest nieznany , nie umie wytłumaczyć tego zjawiska jakim jest świat => ta samoświadomość powoduje, se uruchamia się lęk egzystencjalny => ten lęk mose być skanalizowany w rósne układy znaczeń. Dana religia mose powodować, se lęk jest kanalizowany w pewne układy znaczeń takie, które zwalniają z lęku i jednocześnie dają szansę wyzwolenia zupełnie innych stanów uczuciowych. Katolik w świątyni Buddy ma mosliwość doznać uczuć religijnych ale to nie będą takie uczucia religijne jak u człowieka, który jest wyznawcą buddyzmu. Dany system znaczeń powoduje wyzwalanie się we mnie pewnych stanów emocjonalnych dlatego gdys on wyzwalał we mnie pewne układy nagradzania - karania, przyjemności - przykrości. Emocje wtórne buduje się na bazie emocji pierwotnych przez drasnienie stanów emocjonalnych (jak widzę, se kolesanka wychodzi za mąs to płaczę - to jest pewien klimat, który jest klimatem wartości : małseństwo, piękno bycia w kościele - to jest ten stan uczuć wtórnych. Nalesy mieć świadomość tego, se te pojęcia dają się tylko teoretycznie rozrósnić. Pierwotność – uniwersalność a w wyniku powiązania uniwersalności z doświadczeniem i z kulturą powstaje wtórność ale w tej wtórności ciągle przewija się ta uniwersalność (jak ja doznaję uczucia uniesienia w wyniku medytacji tam tes występuje pewien stan naturalny, który wyzwalany jest przez uniwersalność biologiczną). Kłopotliwe jest rozrósnienie: to na pewno emocja pierwotna a to wtórna pierwotności mose świadczyć automatyzm, na wtórność składa się doświadczenie, pewien styl wychowania, coś w czym ja jestem, coś co dzięki interakcjom społecznym mose być dla mnie znaczące. To interakcje społeczne nadają znaczenie zdarzeniom. Zatem rozrósnienie na e. pierwotne i e. wtórne w tym kontekście ma swoje uzasadnienie.