GREKÓW l TURKÓW CYPRYJSKICH WOJNA

GREKÓW l TURKÓW CYPRYJSKICH WOJNA 19T4. Obie rywalizujące strony z coraz więk­szą zaciekłością naruszały chwiejny pokój ustanowiony na Cyprze w 1964 (patrz gre­ków i turków cypryjskich wojna 1963-1964). W 1973 dokonano zamachu na życie cypryj­skiego prezydenta arcybiskupa Makariosa III (1913-1977) i próbowano uprowadzić członka rządu; w obie akcje zamieszana była organiza­cja terrorystyczna EOKA, mająca swą bazę w Atenach. Na konferencji zwołanej przez opozycyjnych biskupów Makarios został po­zbawiony tytułu arcybiskupa. Uchwałę od­wołał synod, który także ukarał biskupów. W połowie lipca 1974 Grecka Cypryjska Gwardia Narodowa kierowana przez oficerów z Grecji obaliła Makariosa (który uciekł do Londynu) i powołała nowy rząd, który miał dążyć do unii (enosis) z Grecją. ONZ nie zdołała zapobiec rozwojowi wypadków, a kon­ferencja w Londynie, w której wzięły udział wszystkie zainteresowane strony, nie dopro­wadziła do porozumienia. Turcja dokonała inwazji, pokonała Greków i zdobyła duże tereny w północno-wschodniej części Cypru, a ich mieszkańcy przygniatającą większością głosów opowiedzieli się za utworzeniem od­dzielnego państwa. Zawieszenie broni, zawarte 22 lipca 1974 i gwarantowane przez ONZ,

ograniczyło działania wojenne do sporadycz­nych utarczek, ale upadek rządu greckiego spowodował wznowienie wojny, przerwanej 30 lipca 1974 kolejnym zawieszeniem broni. ONZ ustanowiła strefę buforową między grec­kimi i tureckimi terytoriami na wyspie. 16 sierpnia 1974 gwaranci konstytucji cypryjskiej (Wielka Brytania, Grecja i Turcja) doprowa­dzili do nowego zawieszenia broni z Turkami, które tym razem objęło prawie 40 procent obszaru wyspy. Makarios wrócił pod koniec 1974, zgodził się na autonomię Turków na zajmowanym przez nich terenie, sprzeciwił się jednak podziałowi wyspy.